AzFakt

Saleh Məmmədovun işçisindən 20 min dollarlıq toy hədiyyəsi - AAYDA sədrini hədəfə gətirdi

Sahib Məmmədov “mənbə” axtarışında - Sədrin bu istəyi AHİK-də baş verənləri təsdiqləyir...

Ramiz Mehdiyevin Rusiyaya yazdığı sensasiyalı məktub üzə çıxdı: nələr planlanırmış?

Əhmədzadənin yerinə Sultan-zadə - Adnan Əhmədzanin yerinə keçən Rüfət Sultan-zadə kimdir?

“360Marcom“ MMC KOBİA üçün niyə bu qədər önəmlidir? - ARAŞDIRMA

Şirvanda qeyri-müəyyənlik - İlqar Abbasov Mehdiyevin güdazına gedə bilər...

SOCAR-da dəyişiklik gözlənilir - Fərhan Əliyev vitse-prezident olacaq?

Yaxın vaxtlarda MSK-da “təmizlik” gözlənilir - Ramiz Mehdiyevin adamlarından

Dövlət Gömrük Komitəsində kürsü savaşı - Müavin və idarə rəisi Şahin Bağırovun yerinə göz dikib

Prezidentin açılışını etdiyi Hövsan stadionunda Ticarət Mərkəzi tikilir - İcazə sənədi yoxdur?

Anar Əlizadə Azərbaycanı tərk edib - Adı Adnan Əhmədzadə işində hallanırdı

Binəqədi rayonunda fərdi yaşayış evi obyektə çevrilib - Hacıbaba Babayevin saxta arayışı ilə...

Tendersiz 53 milyonluq sifariş! - AYNA-nın heyrət doğuran qanunsuzluğu üzə çıxdı

250 milyonluq dələduzluqda ittiham olunan azərbaycanlı iş adamı kimdir? - 11 şübhəli var

Xam neft hasilatında azalma davam edir - 1.5 milyon ton fərq...


Tarix 17.11.25, 15:11	Font ölçüsü : - / +

Azərbaycanın xam neft hasilatı son illərdə davamlı olaraq azalır və bu tendensiya 2025-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında da qorunub.

Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, ilin 9 ayında ümumi neft hasilatı 20,6 milyon ton təşkil edib ki, bu da əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 4,5% və ya 1,1 milyon ton azdır. Əgər azalmanın tempi eyni qalarsa, 2025-ci ilin yekunu üzrə neft hasilatı 27,5 milyon ton səviyyəsində olacaq ki, bu da 2024-cü ilə nisbətən 1,5 milyon ton azalma deməkdir.

Dövlət Statistika Komitəsinin məlumat bazası göstərir ki, 2010-2024-cü illərdə Azərbaycan əmtəəlik xam neft hasilatını demək olar ki, yarıbayarı itirib – 50,7 milyon tondan 29 milyon tona enib. SOCAR-ın illik hesabatları isə göstərir ki, neft hasilatındakı əsas azalma xarici şirkətlərin istehsalındakı ixtisarlardan qaynaqlanır. 2010-2024-cü illərdə xarici şirkətlərin hasilatı 43,3 milyon tondan 21,5 milyon tona düşüb, SOCAR-ın istehsalı isə nisbətən sabit qalıb.

2010-cu ilin baza il kimi seçilməsi təsadüfi deyil. Həmin il Azərbaycanın xam neft hasilatı tarixdə ən yüksək səviyyəyə çatmışdı və sonrakı illərdə hər 5 ildən bir hasilat 7–8 milyon ton azalma tendensiyası göstərmişdir.

Hökumətin parlamentə təqdim etdiyi 2026-cı il büdcə proqnozlarına görə, SOCAR-ın hasilatı da artıq azalma dövrünə daxil olur. 2025-ci ildə şirkətin hasilatı 2024-cü illə müqayisədə 1,4 milyon ton, 2026-cı ildə isə əlavə 0,5 milyon ton azalacaq. Beləliklə, 2026-cı ildə SOCAR-dan gözlənilən hasilat 5,6 milyon ton, ölkə üzrə ümumi hasilat isə 27 milyon ton səviyyəsindən aşağı düşə bilər. Bu isə birbaşa dövlət büdcəsinə ödənilən neft vergilərinin həcminə mənfi təsir edəcək.

Hesablama Palatasının məlumatına görə, 2010-2021-ci illərdə neft sektorundan dövlət büdcəsinə ödənilən vergi təxminən 2–2,2 milyard manat arasında olub. 2022-ci ildən Şahdəniz layihəsi çərçivəsində qaz hasilatına görə də vergi ödəmələri başlasa da, 2022-ci ildə neft-qaz sektorundan gələn vergi 7,4 milyard manata çataraq pik həddə yüksəlib.

Parlamentə təqdim olunan proqnozlara görə, 2025-2026-cı illərdə neft-qaz sektorundan gələcək vergi ödənişləri təxminən 3,6 milyard manat ətrafında sabitləşəcək ki, bu da 2022-ci ildəkindən 2,1 dəfə aşağıdır. Xüsusilə xam neft üzrə vergi gəlirlərinin təxminən 1 milyard manat azalacağı gözlənilir.

Qaz gəlirlərinin azalması əsasən satış qiymətlərinin düşməsi ilə bağlıdır. 2022-ci ildə Rusiya-Ukrayna müharibəsi nəticəsində Avropada qaz qiymətləri 5 dəfədən çox artmışdı, amma hazırda qiymətlər müharibədən əvvəlki səviyyəyə yaxınlaşır. Bu da gələcəkdə qazdan əldə ediləcək gəlirlərin azalacağını göstərir.

Xam neft hasilatında davamlı azalma Azərbaycanın büdcə gəlirlərinə ciddi təzyiq göstərir. Xarici şirkətlərin hasilatının kəskin azalması sektordakı asılılığı artırır, SOCAR-ın gələcək proqnozları və ümumi hasilatın azalması büdcə planlamasında riskləri yüksəldir.

Vergi gəlirlərindəki azalmanın qarşısını almaq üçün əlavə mexanizmlərin tətbiqi, qeyri-neft gəlirlərinin artırılması və hasilatın stimullaşdırılması zəruridir.

Xəbərin oxunma sayı : 1252